Covid-19 sonrası Nörolojik problemler artıyor.
Bütün dünyada ciddi bir sağlık problemi durumunda olan ve pandemik olarak kabul edilen COVİD-19 salgını sırasında bildirilen raporlar, hastalığın sadece solunum yollarını değil, önemli bir oranda nörolojik sistemleri de etkilediğini ortaya koymaktadır.
Dünyada birçok ülkeden bildirilen çalışmalarla hastaların yaklaşık üçte birinde nörolojik bulgular rapor edilmiştir. Ancak bu oranın çok daha yüksek olabileceği düşünülmektedir.
Yapılan araştırmalar sonucunda hastalığın başlangıcı sadece nörolojik semptomlarla olabildiği gibi, COVİD -19 geçirmiş bireylerin yaklaşık üçte birinden fazla bir oranında altı ay içerisinde nörolojik ve psikiyatrik sorunlar tespit edilmiştir.Baş ağrısı, baş dönmesi, dengesizlik, ellerde ve tüm vücutta titremeler, el ve ayaklarda uyuşmalar, dikkat ve konsantrasyon kayıpları, anksiyete bozuklukları, kaygı bozuklukları ve ani duygu değişimleri en sık görülen hastalık sonrası sinir sistemi hasarlarıdır.
Bazı hastalar tipik ateş, öksürük veya solunum sıkıntısı üçlemesinin aksine , koku veya tat alma duyusu kaybı, kas ağrıları ve inme ( Covid-19 esnasında kanda pıhtılaşmaya meyilin oldukça arttığı, bunun sonucu beyin felci gelişme olasılığının oldukça yüksek olduğu tespit edilmiştir.) nöbet, bilinç bozukluğu, baş dönmesi gibi nörolojik bulgular ile hastaneye başvurabilmektedir.
Nörolojik belirtiler 3 kategoride incelenebilir .
Merkezi sinir sistemi belirtileri Baş dönmesi, baş ağrısı, bilinç bozukluğu ensefalopati, inme, dengesizlik, epilepsi nöbetleri ve uyku bozuklukları.
Periferik sinir sistemi belirtileri Tat bozukluğu, koku bozukluğu, görme bozukluğu ve nöropati, guillain – barre sendromu.
İskelet kası hasarlanması belirtileri Yaygın kas ağrıları, kramplar, yaygın güçsüzlüğü
Önemli bir nokta da bazı nörolojik tutulumların bilinç bozukluğu olan hastalarda tespit edilememesidir.Covid-19 enfeksiyonu sırasında bilinci bozuk veya kapalı bir hasta da bir ensefalopati (beynin işleyişinin etkilendiği bir durum) söz konusudur. Ancak beyinde sürekli epileptik aktiviteye bağlı koma (non konvulzif status epilepticus) fark edilemeyebilir. Koronavirüs hastaları içinde orta ve ileri yaştakiler, özellikle ağır hasta olanlar inme vakalarının büyük kısmını oluşturmaktadır. Bu hastaların çoğunda hipertansiyon, diyabet, kolesterol yüksekliği, sigara içimi ve önceden geçirilmiş inme gibi diğer risk faktörlerini de taşıyabilmektedir. Covid-19 özellikle ACE-2 reseptörlerine bağlandığı için hipertansiyonu olan hastalarda kan basıncında ani yükselmeler ve beyin kanamasına zemin hazırlayabilmektedir.
Bunun yanında nörolojik hastalıkları olanlar da RİSK ALTINDADIR. Alzheimer, epilepsi, MS, Parkinson ve ALS olan hastaların da çok dikkatli olması gerekmektedir.Bu bireylerin koronavirüs bulaşını önlemesi ve kontrol altına alması için korunma uyarılarına ciddi olarak uymaları gerekmektedir.Nörolojik hastalıkları olanların soğuk algınlığı belirtileri gösterdiklerinde nöroloji doktorlarına randevularını geciktirmemeleri, doktorlarıyla irtibatlarını sürekli sağlamaları önemlidir.
“Koronovirüsü Atlatsanız Dahi Nörolojik Sorunlar Devam Ediyor.”
Yapılan araştırmalar sonucu koronavirüs enfeksiyonu geçirmiş bireylerde nörolojik etkilerin devam ettiği tespit edilmiştir.Baş ağrısı, baş dönmesi, bacaklarda güçsüzlük ve uyuşma , konsantrasyon bozukluğu, uyku bozuklukları gibi şikayetler sık görülen nörolojik semptomlar olup bu bulgular uzun sürebilmekte ve yaşam kalitesi, iş gücünde belirgin düşüşe neden olmaktadır..Bu semptomlara sahip hastalığı atlatan bireylerin mutlaka uzman hekime başvurması gerekmektedir.
Koronavirüs enfeksiyonu vücudun birçok bölgesinde karıncalanma, uyuşma ve his kayıplarına ve özellikle bacaklarda güç kaybına , yürüme bozukluğuna neden olan “Guillain Barre sendromu” nu tetiklediği ve bu rahatsızlığın ciddi bir sağlık sorunu olduğu bilinmektedir.Bu bulgulara sahip kişilerin acil nörolojik muayeneye girmeleri önem arz etmektedir.
Amerika’da yapılan çalışmalarda Covid – 19 ‘u atlatan gençlerin yüzde 85 ‘inde en az 4 nörolojik sorun görüldüğü bildirilmiştir. Yeni tip koronovirüsü hafif semptomlarla atlatan gençlerin, altı haftadan daha uzun bir süre boyunca en az dört nörolojik semptomu aynı anda yaşadığını ortaya koymuştur.Beyin sisi, bulanık görme, tat ve koku kaybı, karıncalanma, kas ağrısı gibi sorunlardan muzdarip olan kişilerin işe dönmekte sorun yaşadıkları gözlenmiştir.
ABD ‘de yer alan Northwestern Hastanesinde yapılan çalışmada hastalığı hafif semptomlarla geçiren kişilerin hastalığı atlatmasının ardından, ağır atlatanlara kıyasla daha yüksek düzeyde sinir sistemi semptomları ( nörolojik semptomlar) yaşadıkları belirtilmiştir.Çalışmaya katılan hastaların yüzde 85 i “ beyin sisi”, “tat ve koku kaybı”” baş ağrısı” ve “bulanık görme” “ kulak çınlaması” semptomlarından en az dördünü birlikte yaşadığını bildirdi. Ek olarak hastaların yüzde 85 ‘inin yorgunluk, yüzde 47’ sinin ise depresyon veya anksiyete yaşadığı tespit edilmiştir. Çalışmada ki ortalama yaş 43 ve yüzde70 ‘inin kadın olduğu açıklanmıştır.
Covid -19 ‘u atlattıktan sonra nörolojik şikayetleri devam eden hastalara uzman hekim kontrolünde çeşitli spesifik ve destek tedaviler uygulanması gerekmektedir. Bunlar arasında hastanın semptomuna yönelik spesifik tedavi yanında yüksek doz C vitamini, glutatyon, magnezyum, çinko ve omega -3 destekleri hekim tarafından düzenlenmelidir.
Sağlıklı Beyinler….
Uz.Dr.İlknur Altaylı Ener
Nöroloji Uzmanı
Or-Ahayim Hastanesi
